Legalisering online gokken: kansen maar ook bedreigingen

Tony van Rooij, projectleider Gamen, Gokken en Mediawijsheid van het Trimbos-instituut, leidde de middag in. De belangrijkste doelgroep waren preventieprofessionals van Instellingen voor verslavingszorg. In een eerdere functie deed Van Rooij onderzoek naar online gokken in België. In België is online gokken jaren geleden al gelegaliseerd - en dus kan Nederland wellicht leren van wat er bij onze zuiderburen goed en fout ging. De verwachting is dat de online gokmarkt in Nederland per 1 januari 2021 open gaat (meer informatie: Wet Kansspelen op afstand).

Divers

Van Rooij haalde een aantal respondenten uit zijn onderzoek in België voor het voetlicht. Daarmee werd duidelijk dat er gokkers zijn in alle soorten en maten. Jong, oud, hoogopgeleid, laagopgeleid, uit alle sociaaleconomische klassen en windrichtingen. Ook wat speelgedrag betreft is de diversiteit groot: aan de ene kant van het spectrum staan de spelers die puur recreatief af en toe voor de lol gokken, helemaal aan de andere kant ernstig gokverslaafden.

Risico’s

Onderdeel van het Belgische onderzoek was het in kaart brengen van de risico’s die gepaard gaan met online gokken. In dit verband werden onder meer het laagdrempeliger worden van gokken en het uit de hand lopen van reclame genoemd. Kansen zijn er volgens de respondenten ook: zo maakt online gokken nieuwe vormen van preventie mogelijk, zoals het spelers real time inzicht geven in hun winst en verlies.

Zorgplicht

Jorien Feenstra van de Kansspelautoriteit gaf een presentatie over de recent door de Ksa gepubliceerde Leidraad Zorgplicht. Met dit document geeft de Ksa kansspelaanbieders handvatten hoe kansspelverslaving te voorkomen. Feenstra wees haar gehoor er op dat de nieuwe wet méér doet dan alleen online gokken legaliseren (zie ook: Wet Kansspelen op afstand: óók gevolgen voor fysieke kansspelen). In de wet wordt namelijk ook de zorgplicht voor aanbieders van risicovolle kansspelen (‘short odds’-kansspelen, waarbij er een korte tijd is tussen inzet en uitkomst) hebben, nader ingevuld. Die verplichtingen gelden straks dus behalve voor online aanbieders óók voor de uitbaters van speelhallen en voor de vestigingen van Holland Casino.

Aanbevelingen

In de Leidraad Zorgplicht staan tien aanbevelingen die de Ksa doet aan kansspelaanbieders. Feenstra lichtte er twee nader toe. De eerste: geef spelers de mogelijkheid van tevoren hun speellimiet in te stellen en vervolgens de mogelijkheid die te bewaken. Hiervoor zijn al verschillende instrumenten op de markt, onder meer een app. De tweede aanbeveling: intervenieer tijdig bij (dreiging van) onmatige deelname. Hiervoor is het nodig dat personeel symptomen van dreigende gokverslaving herkent.

Verslaafde brein

Fred Steutel, directeur van de in game- en gokverslaving gespecialiseerde kliniek Hervitas, deed uit de doeken hoe het verslaafde brein werkt. In grote lijnen komt dat erop neer dat de verslaafde gokker zichzelf constant voor de gek houdt met de gedachte ‘als ik straks de grote klapper maak, zijn al mijn zorgen voorbij’. Steutel hekelde de manier waarop illegale online aanbieders met spelers omgaan. Zo vertelde hij over een cliënt die 25.000 euro schuld had opgebouwd en die op enig moment 28.000 euro had gewonnen. Vervolgens bleken in de terms & conditions allerlei bepalingen te staan die ervoor zorgen dat zo’n winst niet in één keer wordt uitgekeerd en dat er steeds weer een bezoek aan de site nodig is, met alle verleidingen en gevolgen van dien.

Kansspelbeleid

Na Steutel kreeg onderzoekster Annelies Kruize van bureau Breuer Intraval het woord. Zij deed in 2016 samen met collega’s een zogenoemde nulmeting naar het Nederlandse kansspelbeleid. Het kabinet wil het Nederlandse kansspelbeleid stapsgewijs moderniseren en tussentijds de resultaten kunnen monitoren om te kunnen beoordelen of het beleid succesvol is. De drie doelstellingen van het Nederlandse kansspelbeleid zijn:

• het beschermen van consumenten;
• het voorkomen van kansspelverslaving;
• het tegengaan van illegaliteit en criminaliteit.

Om deze drie doelstellingen te bereiken, is het zaak spelers zoveel als mogelijk naar het legale aanbod te geleiden. Aan dat aanbod kunnen immers eisen worden gesteld én er is  toezicht mogelijk. Andere instrumenten om het beleid succesvol te maken zijn het volledig informeren van spelers, vergroting van hun zelfinzicht en beperking van gokmogelijkheden.

Prikkels

Jan Willem Huisman van IJsfontein, ontwikkelaar van interactieve digitale producten, deed uit de doeken welke mechanismes er voor zorgen dat mensen verleid worden om door te spelen en/of tijdens het spel aankopen te doen. Zijn presentatie ging over games, maar dezelfde technieken worden gebruikt in kansspelen. Een bekende prikkel zijn bijvoorbeeld de toeters en bellen die klinken en de visuele effecten als iemand iets gewonnen heeft op een fruitautomaat.

Loot boxes

Tijdens de presentatie van Huisman kwamen ook loot boxes ter sprake; de schatkistjes die in games kunnen worden geopend. De Ksa oordeelde eerder dat die in bepaalde omstandigheden in strijd zijn met de Wet op de kansspelen. Ook in algemene zin waarschuwt de Ksa voor gokelementen in games: er zijn aanwijzingen dat ze verslaving in de hand werken. De Wet op de Kansspelen schrijft niet voor niets voor dat een vergunning vereist is voor het mogen aanbieden van kansspelen en dat minderjarigen daaraan niet mogen deelnemen. Huisman meldde in dit verband dat er in de game-industrie een vurige ethische discussie wordt gevoerd over gokelementen in games.

Beweging

Als er één ding duidelijk werd tijdens de Zomer Sessie was het wel dat de wereld van de kansspelen volop in beweging is. En ook duidelijk werd dat er al volop nagedacht wordt over het in goede banen leiden van de modernisering van het kansspelbeleid en de daarmee samenhangende legalisering van online kansspelen.

Nieuwsbrief

De Ksa verstuurt periodiek een nieuwsbrief over de recente ontwikkelingen rondom de Wet Kansspelen op afstand. Nog geen abonnement?