Bij de Jaarvergadering van de Stichting AGOG (organisatie die hulp biedt aan mensen die problematisch gokken en aan mensen die problemen hebben met het gokgedrag van iemand die hen lief is).
25 september 2021
Beste iedereen,
Fijn dat de AGOG mij gevraagd heeft hier te spreken. Het voorkomen van kansspelverslaving is één van de wettelijke taken van de Ksa – de doelstellingen van de Ksa en de AGOG liggen dan ook in elkaars verlengde. Met natuurlijk de kanttekening dat de AGOG in beeld komt als het verkeerd is gegaan, terwijl de Ksa zoveel als mogelijk is aan de voorkant wil voorkomen dat mensen gokverslaafd raken. In het bijzonder dank ik voorzitter Feite Hofman voor de uitnodiging en ook Wolter van der Veen, de scheidend voorzitter, van wie vanmiddag afscheid wordt genomen.
De AGOG doet fantastisch werk, ik denk dat het bewijs wel is geleverd dat zelfhulp onder begeleiding van ervaringsdeskundigen een bijzonder effectieve manier is om met een verslaving om te kunnen gaan. Met al het vallen en opstaan dat - helaas - bij een verslaving hoort. Ik wil het met jullie vandaag graag vooral hebben over verslavingspreventie. De Kansspelautoriteit, de Ksa, is blij met de Wet Kansspelen op afstand die 1 april van dit jaar van kracht werd.
Ik begrijp natuurlijk dat er onder jullie mensen kunnen zijn die hier misschien wat anders tegenaan kijken. Immers: deze wet legaliseert online gokken. Maar tegelijkertijd - en daar is in de publieke opinie minder aandacht voor - scherpt de wet de eisen op het gebied van verslavingspreventie flink aan. Voor álle aanbieders van risicovolle kansspelen, dus zowel de online als de landgebonden aanbieders. Ook op het gebied van wat er wel en niet mag met reclame, zegt de nieuwe wetgeving het nodige. Nederland is met deze nieuwe wet in de wereldtop beland wat betreft strenge kansspelregelgeving. Dat zijn wat de Ksa betreft dus echt belangrijke verbeteringen ten opzichte van de oude wetgeving.
Eerst het legaal worden van online gokken. Ik weet natuurlijk dat de meningen verdeeld zijn over de vraag of dit verstandig is. Over een paar dagen, 1 oktober om precies te zijn, mogen partijen die erin zijn geslaagd een vergunning te bemachtigen, legaal de Nederlandse online gokmarkt op. Dat zou de indruk kunnen wekken dat het eenvoudiger wordt om te gokken. Immers: online kan je 24 uur per dag, 7 dagen per week gokken. Maar feitelijk is dat ook nu al het geval, maar dan illegaal en zonder toezicht.
Daarnaast is er ook een groot verschil met het huidige online aanbod. Zoals u misschien weet, gokken er op dit moment al circa 1 miljoen Nederlanders online. Dat is ook de reden dat de wetgever ervoor gekozen heeft deze stap te zetten – in dit verband is het goed er nog eens op te wijzen dat Nederland een van de laatste landen in Europa is die online kansspelen legaliseert. Anno 2021 is online gokken helemaal verbieden simpelweg niet meer te handhaven. Dat hebben we de afgelopen jaren gezien en herhaaldelijk onder de aandacht gebracht. Mijn herhaaldelijk uitgesproken stelling is: ook al ben je tegen gokken, het is geen reden het dan maar niet te regelen. En ook als je tegen gokken bent, is er vanuit dat perspectief misschien juist veel voor te zeggen om het via wetgeving goed en zorgvuldig te reguleren; dan kan je tenminste gepaste voorwaarden stellen.
De circa miljoen Nederlanders die nu online gokken, doen dat bij illegale aanbieders. Daarbij is er geen enkele controle mogelijk op hun inspanningen op het gebied van verslavingspreventie op een niveau zoals wij dat in Nederland wenselijk vinden. Als er überhaupt al serieuze inspanningen op dit vlak zijn bij illegale partijen. We weten, onder andere uit signalen vanuit AGOG, dat sommige aanbieders bijvoorbeeld niet tijdig of helemaal niet ingrijpen in het speelgedrag als dat nodig is. Voorbeelden daarvan halen ook met enige regelmaat het nieuws. In dit verband is het belangrijk dat er aan een vergunning om online kansspelen aan te mogen bieden, bijzonder strenge eisen worden gesteld. Onder meer dus op het gebied van verslavingspreventie.
De bedoeling van de wet is het zogenoemde kanaliseren van spelers van illegale aanbieders naar legale aanbieders. De speler kan dan terecht in een veilige omgeving waar aandacht is voor preventie en ingrijpen in het speelgedrag, als daar aanleiding toe is. De bedoeling van de wet is dat er over een paar jaar een voldoende attractief legaal aanbod is waardoor zeker 8, liefst 9, van de 10 spelers die online willen gokken, dat bij een legale aanbieder doen. Wij denken dat dat mogelijk is. Een belangrijk onderdeel hiervan is dat de resterende illegale aanbieders worden aangepakt. Daar zullen wij ons dan ook stevig mee bezig gaan houden – de wet geeft ons daarvoor extra bevoegdheden en we investeren ook in capaciteit daarvoor.
In welk opzicht wordt de gokker geholpen met de legalisering van online kansspelen? Het klinkt misschien gek, maar het is online veel eenvoudiger om speelgedrag te controleren dan wanneer wordt deelgenomen aan landgebonden kansspelen. Om te beginnen moeten spelers voordat ze kunnen spelen, een zogenoemd spelersaccount aanmaken. Daarin moeten zij van tevoren aangeven hoe lang zij willen spelen, hoe veel geld zij maximaal willen verspelen en andere checks die bedoeld zijn om te kunnen controleren of een speler niet over bepaalde grenzen heen gaat. Ja, een speler kan dan natuurlijk een heel hoog bedrag invullen. Maar dat moet dan voor de aanbieder direct een signaal zijn dat hier iemand wellicht een probleem heeft. De aanbieder is vervolgens verplicht de speler te waarschuwen als deze limieten zijn bereikt. Met pop ups kan dat heel goed. Andere voorbeelden van interventies zijn een persoonlijk gesprek, een advies om minder te spelen en een voorziening aanbieden die inzicht geeft in het speelgedrag. Maar ook een advies om hulp te zoeken bij de verslavingszorg of een zelfhulporganisatie als AGOG.
Verder is daar natuurlijk het Centraal Register Uitsluiting Kansspelen, Cruks. U heeft daar vast al van gehoord. Ik hoorde van Feite dat daar in uw beleving best hoge verwachtingen van zijn. Hoe werkt het? Van iedereen die straks een risicovol kansspel wil spelen, dus bij een speelhal of casino naar binnen wil of zich op de website van een online aanbieder meldt, moet vanaf 1 oktober worden gecontroleerd op registratie in Cruks. Als een speler geregistreerd staat, moet hem of haar de toegang worden ontzegd. Spelers kunnen zichzelf registreren, uit zelfbescherming. Dit is internationaal vrij gebruikelijk, veel meer landen hebben zo’n systeem. Maar spelers kunnen ook onvrijwillig in Cruks terecht komen – hierin is Nederland niet uniek, maar wel redelijk uitzonderlijk. Spelers die zichzelf willen uitsluiten, kunnen zelf kiezen voor hoelang zij dat doen, met een minimum van 6 maanden.
Hoe kom je nu tegen je zin in Cruks terecht? Vooropgesteld: het is een ultiem middel. Voordat een speler in aanmerking komt om onvrijwillig in Cruks te worden geregistreerd, moeten eerst alle andere middelen zijn geprobeerd. Een aanbieder van kansspelen moet bijvoorbeeld eerst diverse keren het gesprek zijn aangegaan. Waarbij moet worden gewezen op de mogelijkheden van zelfhulp en hulpverlening. Maar als niets helpt kan de omgeving van een speler, denk aan een partner of een familielid, maar ook een aanbieder, een verzoek indienen bij de Ksa om de persoon in kwestie te registreren en hem of haar daarmee voor 6 maanden uit te sluiten. Als zo’n verzoek binnen komt, doet de Ksa onderzoek. We vragen om hoor en wederhoor. We vragen om deskundig advies. Het is immers niet niks om mensen tegen hun zin in het register te zetten. Maar als we tot de slotsom komen dat het echt nodig is om de speler tegen zichzelf te beschermen, en zijn of haar sociale omgeving tegen de speler, dan volgt registratie voor een periode van 6 maanden. Die uitsluiting geldt dan bij alle legale aanbieders. Zij moeten immers steeds controleren voordat een speler toegang krijgt, of er sprake is van een registratie en dus een uitsluiting. Hiernaast is er natuurlijk ook nog de mogelijkheid voor spelers om zichzelf bij een specifieke aanbieder uit te sluiten.
Is Cruks nu het wondermiddel? Nee, dat denk ik niet. Er zijn natuurlijk heel veel voorbeelden van verslaafden die, ondanks alle belemmeringen die er worden opgeworpen, toch wegen vinden om door te gaan. Maar ik denk wel dat Cruks een belangrijk hulpmiddel is bij de strijd tegen kansspelverslaving. Zoals goed hang- en sluitwerk aan je woning helpt om inbraak tegen te gaan. Het is geen 100 % garantie tegen inbraak, maar het helpt wel.
Een vraag die wellicht ook bij u leeft, is hoe wij als Ksa toezicht gaan houden op aanbieders van kansspelen. Ook wat dit betreft helpt de nieuwe wet ons. Ik noemde net al de extra bevoegdheden die wij erbij hebben gekregen om illegaliteit aan te pakken. Maar ook wat betreft het legale aanbod kunnen wij veel. In de nieuwe wet staat veelal heel precies omschreven welke maatregelen aanbieders moeten treffen. We kunnen heel strikt zeggen dat dingen niet goed of niet goed genoeg zijn en als dat nodig is corrigerend of sanctionerend optreden. Verder geldt voor de online aanbieders dat zij een zogenoemde controledatabank in het leven moeten roepen. Daarin moeten zij data over het speelgedrag opslaan.
Vanuit die controledatabank moeten zij rapporteren aan de Ksa over allerlei zaken, óók over de inspanningen op het gebied van verslavingspreventie. Ook de speelhallen en casino’s moeten vanaf 1 oktober ons van gegevens voorzien. Recent hebben wij op onze site de formats bekendgemaakt hoe wij de data aangeleverd willen krijgen. Doordat wij de data straks in vaste formats aangeleverd krijgen, kunnen wij onderling vergelijkingen maken en zien waar de problemen zitten. Stel bijvoorbeeld dat een online aanbieder over een bepaalde periode aangeeft dat hij geen enkele keer een speler een signaal heeft gegeven dat hij of zij over zijn grenzen dreigt heen te gaan, terwijl dat bij de andere aanbieders in een x aantal gevallen wel gebeurde. Dan klopt er waarschijnlijk iets niet en gaan bij ons de alarmbellen rinkelen. Kortom: met behulp van die data kunnen wij veel beter toezicht houden dan in de oude situatie. Verder hebben wij natuurlijk ook nog andere manieren om ons toezicht in te richten. Denk bijvoorbeeld aan de vele meldingen en signalen die wij dagelijks binnen krijgen en die aanleiding kunnen zijn tot onderzoek. In dit gezelschap wil ik graag nog eens onder de aandacht brengen dat via onze site meldingen kunnen worden gedaan. Daarmee kunnen wij goed prioriteiten aanbrengen in ons toezicht. Breng dat vooral onder de aandacht tijdens de bijeenkomsten die u heeft!
Dames en heren, ik rond zo langzamerhand af. Ik heb lang genoeg ‘gezonden’. Ik hoop u hiermee op hoofdlijnen bijgepraat te hebben over de nieuwe wetgeving en de modernisering van het Nederlandse kansspelbeleid. En dan in het bijzonder over de strengere eisen die er gaan gelden met als doel om kansspelverslaving te voorkomen. Op dat vlak vinden wij elkaar. Ik snap dat het voor sommigen best een lastige boodschap is. Nederland gaat online gokken legaliseren. Terwijl iedereen het erover eens is dat gokken risicovol is. Maar zoals ik eerder zei: mijn overtuiging is het dat je met legaliseren en zorgvuldig reguleren meer bereikt dan met simpelweg verbieden. We kunnen het internet niet voor een deel sluiten.
Ik kan me voorstellen dat er van uw kant nog vragen zijn. Ik beantwoord die graag, als ik kan.