Sinds de legalisering van online kansspelen in 2021 heeft de Nederlandse kansspelmarkt een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt. Na een paar jaar van enorme groei, is het tij voor de legale markt gekeerd. Wat begon als een ambitieus project om spelers beter te beschermen en illegaal aanbod te bestrijden, is uitgegroeid tot een complexe realiteit vol uitdagingen, keuzes en dilemma’s. Inmiddels vier jaar later is het tijd om de balans op te maken, en vooruit te kijken. Welke lessen trekken we bijvoorbeeld uit reclame, spelersbescherming en de aanpak van illegaal?
De start: van idee naar uitvoering
De legalisering van online kansspelen was geen eenvoudig proces. Voor de wet in werking trad, werd er al bijna twee decennia aan gewerkt. In 2018 lag het wetsvoorstel in de Eerste Kamer, maar pas in 2019 kwam het echte startsein. We kregen de taak om regels voor vergunningverlening op te stellen, een centrale datakluis (CDB) in te richten en het uitsluitingsregister Cruks te ontwikkelen. Binnen enkele jaren verdubbelde de Ksa in omvang tot meer dan honderd medewerkers, allemaal met één doel: een veilige, betrouwbare en controleerbare markt creëren. En sindsdien zijn we nog eens twee keer zo groot geworden.
De doelstellingen van toen zijn nog steeds actueel: illegaal aanbod terugdringen en spelers beschermen tegen de risico’s van verslaving. In een tijd waarin digitalisering en mobiele technologie zich explosief ontwikkelen, zijn die doelen alleen maar urgenter geworden, en allerminst gemakkelijker om te bereiken. De wetgever heeft maar zeer ten dele kunnen voorzien wat de opkomst en brede verspreiding van de smartphone zou betekenen en heeft ons als toezichthouder hiervoor niet echt toegerust.
Reclame, regulering en realiteit
Na de opening van de markt in oktober 2021 werd Nederland overspoeld door gokreclames. Van bushokjes tot televisie: er was geen ontkomen aan. Begrijpelijk vanuit commercieel oogpunt, maar riskant voor kwetsbare spelers. De door de Ksa voorspelde reclame-tsunami golfde vol over ons heen en de politiek greep snel in. Eerst werden rolmodellen verboden, daarna volgde in 2023 een verbod op ongerichte reclame. Alleen online adverteren is nog toegestaan, en terecht onder strenge voorwaarden.
Toch blijf het lastig de balans te vinden. Een totaalverbod lijkt aantrekkelijk, maar heeft ook grote nadelen, vooral omdat dat vooral de illegale markt in de kaart zou spelen. De kanalisatie (het percentage spelers dat kiest voor legale aanbieders) is nog steeds hoog, boven de 90%, maar als we kijken naar de hoeveelheid geld die er in beide sectoren omgaat is de kanalisatie een stuk minder indrukwekkend. Voor het eerst tekent zich af dat er zelfs meer geld in de illegale markt omgaat dat in de vergunde sector. En dan zien we ons geconfronteerd met een dilemma: we willen in Nederland strenge regels om spelers te beschermen, maar die strenge regels kunnen spelers (vooral de actiefste onder hen) nog meer richting illegale platforms drijven, waar geen bescherming bestaat.
Een nieuwe koers: bescherming voorop
De regering presenteerde in het voorjaar van 2025 een vernieuwde visie op de Kansspelmarkt. Gokken wordt in de nota van staatssecretaris Struijcken voortaan beschouwd als een hoogrisicoproduct. Bescherming van burgers, vooral jongeren, staat centraal.
In de loop van 2024 was de legale markt al geconfronteerd met strengere maatregelen, zoals stortingslimieten. Spelers die boven een bepaald bedrag willen storten, moeten kunnen aantonen dat ze zich dat kunnen veroorloven. Deze maatregel heeft het aantal grote verliezen fors verminderd en het gemiddelde verlies laten afnemen, maar we zien als keerzijde daarvan wel dat deze afname drukt op de legale markt. Daar kwam nog bij dat met ingang van 2025 de kansspelbelasting flink omhoog ging en voorzien is dat deze komend jaar nog verder stijgt. De aantrekkingskracht van de Nederlandse markt voor potentiële vergunninghouders is hierdoor zonder meer verminderd.
De komende vergunningsronde zal uitwijzen welke aanbieders willen blijven investeren in Nederland. Ik heb daarbij meermaals aangegeven dat goed gedrag telt: wie zich de afgelopen jaren niet aan de regels hield, moet dat kunnen uitleggen.
De dreiging van de illegale markt
Terwijl de legale markt worstelt met strengere regels, groeit de illegale sector ondertussen wereldwijd razendsnel. Via sociale media, gehackte websites en influencers vinden illegale aanbieders hun weg naar Nederlandse spelers. Soms worden zelfs websites van scholen of failliete bedrijven gebruikt om gokverkeer te trekken. De creativiteit, brutaliteit en agressie van deze aanbieders kennen geen grenzen.
Samen de strijd aangaan
De oplossing ligt niet in afzonderlijke handhaving door de toezichthouders in de verschillende Europese landen, die allemaal slechts over een beperkte slagkracht beschikken, maar in samenwerking. We moeten gezamenlijk optreden als een soort “gok-Interpol”. Ook ‘big tech’ en financiële instellingen hebben hier een verantwoordelijkheid: zonder zichtbaarheid of betaalmogelijkheden verdwijnt tenslotte de aantrekkingskracht van illegale sites.
Om aan deze samenwerking handen en voeten te geven werken we binnen Nederland inmiddels samen met de legale kansspelaanbieders, maar ook met vele andere partijen die hordes kunnen opwerpen tegen illegaal aanbod. Internationaal verdiepen we de samenwerking met collega’s over de grens.
Van de 20 grootste illegale partijen in het Verenigd Koninkrijk zijn er 6 die ook in de Nederlandse top 10 voorkomen. Het bundelen van onze en de Britse kennis over deze illegale aanbieders maakt ons allebei sterker en hopelijk effectiever. Daarom hebben we in oktober een overeenkomst met de Britten gesloten om onze samenwerking nog verder gestalte te geven. Maar dat is nog maar het begin.
Het is sowieso een up hill battle, maar alleen gezamenlijk maken we kans een gezonde, veilige en eerlijke online gokmarkt te behouden en te voorkomen dat de illegale sector het spel wint.